Türkiye Cumhuriyeti’nin 12 Eylül 1980 askeri darbesi sonrasında kabul edilen ve 7 Kasım 1982’de yürürlüğe giren anayasadır. Bu anayasa, 1961 Anayasası’nın yerini almış ve Türkiye’nin yasal ve siyasi çerçevesini yeniden düzenlemiştir.
Özellikleri:
1. Yürütme Güçleri: 1982 Anayasası, yürütme yetkisini güçlü bir şekilde yürütme organlarına vermiştir. Cumhurbaşkanı, yürütme yetkilerini geniş bir şekilde kullanma yetkisine sahiptir ve devletin başı olarak büyük bir yetkiye sahiptir.
2. Parlamenter Sistem: Anayasa, parlamenter sistemi korumuş ancak yürütme yetkisini güçlendirmiştir. Başbakan ve bakanlar kurulu, yürütme yetkisini kullanırken Cumhurbaşkanı’nın da önemli bir rolü vardır.
3. Anayasa Mahkemesi: 1982 Anayasası, Anayasa Mahkemesi’nin yetkilerini genişletmiş ve bu organın bağımsızlığını vurgulamıştır. Anayasa Mahkemesi, yasaların anayasaya uygunluğunu denetleme yetkisine sahiptir.
4. Temel Haklar ve Özgürlükler: Temel haklar ve özgürlükler, anayasa tarafından güvence altına alınmış olmakla birlikte, bu hakların sınırları ve kullanımı, anayasanın 1982’deki metni ile belirlenen düzenlemelere tabidir.
5. Siyasi Partiler: Siyasi partilerle ilgili düzenlemeler yapılmış ve parti kapatmalarına ilişkin düzenlemeler getirilmiştir.
6. Değişiklikler ve Referandum: 1982 Anayasası, değişiklikler için referandum gerektiren bir sistem öngörmüştür. Bu, anayasanın belirli maddelerinde değişiklik yapılmasını zorlaştırmış ve anayasanın sürekliliğini sağlamıştır.
1982 Anayasası, 2010 yılında yapılan değişiklikler ve 2017’de gerçekleştirilen referandumla birlikte önemli değişikliklere uğramıştır. Özellikle 2017’deki değişiklikler, Türkiye’deki yönetim sistemini önemli ölçüde dönüştürmüş ve başkanlık sistemine geçişi sağlamıştır.
Özellikleri:
1. Yürütme Güçleri: 1982 Anayasası, yürütme yetkisini güçlü bir şekilde yürütme organlarına vermiştir. Cumhurbaşkanı, yürütme yetkilerini geniş bir şekilde kullanma yetkisine sahiptir ve devletin başı olarak büyük bir yetkiye sahiptir.
2. Parlamenter Sistem: Anayasa, parlamenter sistemi korumuş ancak yürütme yetkisini güçlendirmiştir. Başbakan ve bakanlar kurulu, yürütme yetkisini kullanırken Cumhurbaşkanı’nın da önemli bir rolü vardır.
3. Anayasa Mahkemesi: 1982 Anayasası, Anayasa Mahkemesi’nin yetkilerini genişletmiş ve bu organın bağımsızlığını vurgulamıştır. Anayasa Mahkemesi, yasaların anayasaya uygunluğunu denetleme yetkisine sahiptir.
4. Temel Haklar ve Özgürlükler: Temel haklar ve özgürlükler, anayasa tarafından güvence altına alınmış olmakla birlikte, bu hakların sınırları ve kullanımı, anayasanın 1982’deki metni ile belirlenen düzenlemelere tabidir.
5. Siyasi Partiler: Siyasi partilerle ilgili düzenlemeler yapılmış ve parti kapatmalarına ilişkin düzenlemeler getirilmiştir.
6. Değişiklikler ve Referandum: 1982 Anayasası, değişiklikler için referandum gerektiren bir sistem öngörmüştür. Bu, anayasanın belirli maddelerinde değişiklik yapılmasını zorlaştırmış ve anayasanın sürekliliğini sağlamıştır.
1982 Anayasası, 2010 yılında yapılan değişiklikler ve 2017’de gerçekleştirilen referandumla birlikte önemli değişikliklere uğramıştır. Özellikle 2017’deki değişiklikler, Türkiye’deki yönetim sistemini önemli ölçüde dönüştürmüş ve başkanlık sistemine geçişi sağlamıştır.